Deze week is het de week van de pleegzorg. Ik ben blij dat hier aandacht voor is en dat benadrukt wordt wat het belang is van het creëren van een veilige omgeving voor kinderen. De gevolgen van het ontbreken van veiligheid in de belangrijkste ontwikkelingsjaren van een kind kunnen vergaand en alles bepalend zijn voor de verdere ontwikkeling. Dit zorgt er bijvoorbeeld voor dat er geen juiste referentiekaders ontwikkeld kunnen worden in wat ‘normaal’ is. Overlevingsstrategieën nemen het normaal functioneren steeds opnieuw over. Je hebt gezonde voorbeelden nodig die je voorleven hoe het leven werkt, die je helpen te ontplooien en ontwikkelen tot een gezonde volwassene. Als veiligheid ontbreekt vanaf de prille kindertijd, gaat er van alles scheef groeien.
Ik weet er alles van. In mijn boek ‘Uit de kluwen’ vertel ik je hoe ik mijn eigen scheve referentiekaders heb kunnen draaien. Het kost jaren om nieuwe referentiekaders te ontwikkelen, denkbeelden te draaien en gedragingen te veranderen. Ik ben ervan overtuigd dat je veilige mensen in je directe omgeving nodig hebt om die veranderingen ook te integreren in je leven en eigen te maken. Ik noem hen ‘veilige anderen’. Mensen die je voorleven wat het betekent om je geliefd te voelen bij een ander. Pleegouders kunnen zo’n veilige ander zijn. Maar dat kan ook een buurvrouw, een docent of een mentor zijn. Ik ben zelf ook zo’n veilige ander in mijn leven tegengekomen. Daardoor lukte het mij bijvoorbeeld om negatieve patronen te draaien en een volwaardiger mens te worden, eigenwaarde te ontwikkelen en te leren dat voelen en kwetsbaar durven zijn niet erg is. Dat je daar niet per definitie op afgerekend wordt, maar daar juist door kunt ontwikkelen.
11 jaar geleden werd ik voor het eerst moeder. Ik vond dat ingewikkeld, maar ik mocht dat van mezelf niet ingewikkeld vinden. Ik moest dat gewoon kunnen van mezelf. Mijn referentiekaders ten aanzien van het moederschap waren scheef en ongezond. Ik wist wel hoe ik het vooral níet wilde doen, ik wist ook wel hoe ik mijn zoon fysiek moest verzorgen, maar ik wist niet wat het ten diepste echt betekende om zijn moeder te zijn. Dat maakte me onzeker en ik voelde me ongeschikt voor die rol. Ik had het niet geleerd.
Maar ik had inmiddels wél geleerd om deze gevoelens serieus te nemen, om mezelf daarin te erkennen. Waar mijn moederrol me eerst volledig terugwierp op oude overlevingsstrategieën, zoals mezelf emotioneel afsluiten en voor mijn omgeving net doen alsof het me prima afging, kon ik uiteindelijk toch het risico nemen om dit bespreekbaar te maken. Ik kon uitspreken dat ik het moederschap moeilijk vond, dat ik mezelf ongeschikt vond en dat ik het zelfs niet leuk vond. Het ging niet meteen veel beter, maar omdat ik mezelf de ruimte gaf om het niet te weten kon ik mijn patronen wel veranderen en dus groeien. Inmiddels ben ik moeder van twee mooie zonen, maar ik ben niet alleen de verzorgende ouder van mijn kinderen, ik ben nu ook volwaardig in staat om hen lief te hebben en hen te begeleiden richting volwassenheid. Ze mee te geven wat het betekent om geliefd te zijn, zichzelf van waarde te vinden en ze in veiligheid te laten ontdekken wat hun eigen authentieke kern is. Ik kan nu hun veilige thuis zijn.
Een veilige ander kan écht het verschil maken in een mensenleven, waardoor ook herstel mogelijk is en de gevolgen van trauma’s wellicht zelfs minder groot (kunnen) zijn. Voor een getraumatiseerd iemand is het intens moeilijk om die veilige ander te vertrouwen, die band echt aan te gaan. Het maakt namelijk kwetsbaar om je hart te openen en los te komen van je eigen gecreëerde veiligheid. Alleen echte betrokkenheid kan de ander ‘zichtbaar’ maken in wie hij of zij werkelijk is en wat er werkelijk in iemand omgaat. Dat iemand zichzelf dan gewaar wordt, zichzelf serieus neemt en wordt wie hij of zij bedoeld is om te zijn.
Voor wie kan jij een veilige ander zijn?
