Gisteravond zond NPO2 de uitzending ‘Kind van’ van de Publieke Tribune uit. Een uitzending over KOPP, dit zijn kinderen van ouders met psychische problemen.
1 op de 6 kinderen groeit op in een gezin waar psychische problemen en/of verslavingsproblemen bij ouders spelen. De verhalen die door de volwassen KOPP-kinderen verteld werden tijdens de uitzending raakten me. Ze raakten me, omdat ze haken aan mijn eigen verhaal, maar ook omdat zo zichtbaar werd wat voor enorme impact het opgroeien in deze onveiligheid ook heeft in een volwassen leven.
Ik kan een heel betoog schrijven over waar deze kinderen mee te stellen krijgen. Hoe onzichtbaar de situatie is voor de buitenwereld en hoe groot de handelingsverlegenheid is als het wel meer zichtbaar wordt, maar dat doe ik nu niet.
Ik richt me nu tot jou, als lezer van dit verhaal. Want als 1 op de 6 kinderen als KOPP opgroeit (en dat is al lang zo), bedenk dan eens hoeveel volwassen KOPP-kinderen er in jouw directe omgeving zijn. Zij zijn namelijk ook jouw collega, jouw vriendin, jouw vriend, jouw sportmaatje, je buurvrouw of die studiegenoot. Enig idee wie dat zijn? Ken je ze? Heb je hun verhaal wel eens gehoord?
Deze volwassen KOPP-kinderen kunnen een goed leven hebben, maar ze kampen vaak ook nog dagelijks met de gevolgen van opgroeien in deze onveiligheid. Deze prachtige mensen hebben een enorme veerkracht, ze zijn loyaal en zelfstandig en ze kunnen grote verantwoordelijkheden dragen. Tegelijkertijd zijn ze kwetsbaar en zijn ze elke dag keihard aan het werk om hun hoofd boven water te houden en vechten ze hard voor hun bestaansrecht. Denk je maar eens in hoe het als volwassene in deze maatschappij moet zijn, als je niet geleerd hebt om je eigen grenzen te mogen stellen en dat nu iedere dag aan het oefenen bent. Om de verantwoordelijkheid te laten bij wie die hoort, in plaats van alles naar jezelf toe te trekken. Dat je als volwassene worstelt als mens, als individu, omdat je niet weet wie je bent, als je altijd in de schaduw van een ander hebt moeten leven. Als je altijd rekening hebt moeten houden met de behoeftes van een ander, maar daardoor je eigen behoeftes niet hebt leren kennen. Als je als volwassene bang bent dat je tekort schiet wanneer je er niet voor de volle honderd procent voor iemand anders kunt zijn. De schuldgevoelens die je voelt, omdat je daardoor niet goed genoeg bent, je afgewezen voelt, omdat je niet zou voldoen. Het constante conflict van weten hoe het anders moet, maar steeds weer terugvallen op dat wat bekend is, omdat die vastgeroeste patronen van overleving zo verrekte moeilijk te doorbreken zijn. Dat. Is. Keihard. Werken.
Deze volwassenen zijn gewoon mensen, al kunnen ze soms wat heftig reageren, omdat ze geraakt worden, getriggerd worden, zich niet gezien voelen. Maar dat willen ze niet per se. Dit zijn mensen die soms overprikkeld raken, omdat ze al hun voelsprieten steeds aan hebben staan, omdat ze gewend zijn alles in de gaten te houden, sfeer en situaties aan te voelen, zodat ze kunnen inspelen op wat er gebeurt. Liever doen ze dit niet, maar het zit erin als tweede natuur, het gebeurt vanzelf. Dit zijn mensen die onzichtbaar zijn, omdat ze niet tot last willen zijn. Maar weet je hoe leuk ze zijn als ze tevoorschijn komen? En soms zijn het grote schreeuwers, die hun onzekerheid willen verbloemen door het tegenovergestelde te laten zien. Maar wat een kracht komt er naar voren als die kwetsbaarheid gezien mag worden.
Gisteravond werd in de uitzending onder andere de vraag gesteld wat familie, hulpverleners, buren en andere omstanders hadden kunnen doen om een kind te helpen in een onveilige situatie. Hier is geen eenduidig antwoord op wat mij betreft. Het ís namelijk ook ingewikkeld en het máákt ook handelingsverlegen. Wat kun je doen? Wat is de juiste keus? Waarmee help je echt? Wat ik wel weet is dat oprechte aandacht voor een mens, zowel voor een kind als voor een volwassene, deuren opent. Het biedt ruimte om te kunnen en te leren praten. Het geeft ruimte om jezelf te leren zijn. Het geeft ruimte om vertrouwen op te bouwen. En op een gegeven moment ben jij misschien wel die veilige ander voor die ander, waarmee je daadwerkelijk het verschil kan maken. Misschien zie je dat zelf niet, misschien lijkt het klein wat je doet. Het hoeft ook niet groots, als het maar echt is.
Volwassen KOPP kinderen zijn gewoon mensen en wij hebben allemaal mensen nodig om ons mens te voelen. Zij hebben jou nodig om zich mens te voelen! Ze hebben verbinding nodig en mensen die de tijd nemen om echt te willen kijken, te willen zien en te willen horen. Echt te willen luisteren, om er te zijn, in het klein en in het groot. Dus ben je bereid te luisteren? Verder te kijken dan wat je op het eerste oog ziet? Te vragen naar het verhaal achter de heftige reactie op iets ogenschijnlijks kleins? Te zien wat er achter het stille van een persoon schuilgaat? Ben je bereid de mens te zien?
Dus als je morgen nou eens een luncht met die ene collega, probeer eens anders te luisteren of vraag gewoon eens oprecht hoe het gaat. Reageert je vriend geïrriteerd op een bericht, lees dan het verhaal erachter en luister eens naar wat er speelt. Oordeel zachter, luister echt. Dan hoor je wat er daadwerkelijk wordt gezegd.
Wees wat milder, minder fel
Oordeel zachter, niet zo snel
Kijk eens goed, wat je ziet
Is buiten, binnen zie je niet
Vraag wat vaker, wees oprecht
Luister beter, luister echt
Hoor eens goed, wat wordt gezegd
Komt van binnen, aan jou uitgelegd
