In naam van…

In 1999 is in naam van Hare Majesteit Koningin Beatrix, bij gratie Gods, goedgevonden dat mijn geslachtsnaam gewijzigd werd in de achternaam van mijn moeder. Ik wilde dat toen ook. Het kwam voort uit de scheiding van mijn ouders enkele jaren daarvoor. Inmiddels draag ik deze achternaam nu 21 jaar. Ik weet nog als de dag van gisteren hoe dit proces is verlopen. Naast vele andere rechtszaken die voorbij kwamen in mijn tienertijd, is deze procedure er eentje die in mijn geheugen gegrift staat.

Inmiddels ben ik al jaren gelukkig getrouwd en voer ik de achternaam van mijn man. Toch heb ik al een aantal jaar de wens om mijn vroegere naamswijziging ongedaan te laten maken. Want alhoewel ik er ooit mee ingestemd heb, weet ik inmiddels dat mijn keuze en onderbouwing volkomen zijn beïnvloed en dat dit ten diepste nooit mijn wens is geweest. Ik kon op dat moment niet overzien welke gevolgen dit had en wat de oorsprong was van dit alles. Nu hangt er aan mijn geboorteakte, waarop staat hoe ik oorspronkelijk geboren ben, een aanhangsel met een wijziging. Dat voelt voor mij alsof er een stuk van mijn identiteit is ontnomen. Alsof er gerotzooid is met mijn bestaansrecht. Dat voelt zo verkeerd dat ik heb besloten om mijn naamswijziging daadwerkelijk ongedaan te laten maken. Om recht te doen aan mijzelf en mijn identiteit. Om terug te gaan naar mijn oorsprong. 

De reden dat ik het nodig vind om hier een blog over te schrijven is de volgende. Een eerdere naamswijziging ongedaan maken, blijkt in mijn geval ontzettend ingewikkeld te zijn. Ik kom nauwelijks door het bureaucratische systeem van Justis, het Ministerie van Justitie, heen. Mijn naamswijziging is namelijk voor mij aangevraagd tijdens mijn minderjarige leeftijd, maar de beschikking is afgegeven tijdens mijn meerderjarige leeftijd. Daar blijkt het systeem niet goed tegen bestand te zijn. Het vereist maatwerk en denken buiten de kaders. Dat blijkt ingewikkeld voor een log systeem als Justis. Was ik gedurende de hele eerdere procedure minderjarig geweest, dan had het systeem mij namelijk gewoon een ‘vinkje’ gegeven.

Je vraagt je misschien af of ik dit niet kon voorzien? Ja, dat kon ik wel. Daarom heb ik, voordat ik het officiële verzoek deed, uit laten zoeken door Justis, of ik voldeed aan de voorwaarden. Of ik mijn naamswijziging ongedaan kon laten maken op grond van een B2 formulier, zoals dat heet. Ik vermoedde namelijk al dat ik een ‘lastig’ geval zou zijn met mijn verkregen meerderjarigheid tijdens een lopende procedure. Dat bleek inderdaad zo te zijn. Mijn fysieke, papieren dossier is hiervoor uit de oude archiefkasten tevoorschijn getoverd. Na weken van bellen, wachten, nog maar weer bellen, verschillende meningen en niemand die er echt zijn handen aan wilde branden, kwam het verlossende antwoord: Ja, ik kon mijn naamswijziging WEL ongedaan laten maken! Mijn verzoek is in die tijd beoordeeld als zijnde ik minderjarig was en ik heb na mijn 18de nooit ergens voor getekend. Ik vroeg om een bevestiging en die kreeg ik per mail. 

Tegenwoordig kun je een dergelijk verzoek digitaal indienen. Dat bleek vooral heel handig nu er een pandemie gaande is, dus dat deed ik. Ik kreeg een bevestigingsmail en wachtte vervolgens op een bericht waarin stond hoe ik kon betalen. Een dergelijk verzoek kost namelijk geld en is verre van goedkoop. Na vijf weken vond ik het wel heel erg lang duren, dus ik besloot maar weer eens te bellen. Wat bleek: mijn aanvraag was ergens in de digitale pijpleiding blijven hangen: “Excuses mevrouw, digitale aanvragen zijn nieuw, hij is ergens blijven steken, we zoeken het voor u uit.’. Een dag later kreeg ik een mail binnen met het verzoek de aanvraag te betalen. Ik kreeg weer een beetje hoop, want dat betekende dat er wat aan het gebeuren was. Maar toen ging mijn telefoon, Justis aan de lijn: “Mevrouw, ik zie dat u een waarschuwing bij uw aanvraag heeft staan, heeft u deze ook per mail gekregen? Nee, dat had ik niet, ik kreeg alleen een betaalverzoek. De mevrouw raadde me in dat geval aan nog maar even niet te betalen. Ze zou het weer voor me uitzoeken. 

Een week later bel ik zelf maar weer terug, ik had nog steeds geen uitsluitsel gekregen. Ik kreeg dezelfde dame aan de telefoon. Mijn verzoek bleek afgewezen te zijn door een standaard afwijzing, ik voldoe niet aan de voorwaarden voor een B2 verzoek. Ik was namelijk al meerderjarig tijdens de beschikking en ik kon daarom geen ongedaanmaking indienen. Dat vond ik op z’n minst vreemd. Ondanks de eerdere toezegging dat het wel kon en het feit dat ik dit had laten koppelen aan mijn huidige dossier, had de nieuwe beoordelaar het toch op voorhand al afgewezen. Nadat ik mijn ergernis behoorlijk liet horen, kreeg ik de toezegging dat er nogmaals een melding zou gaan naar de betreffende afdeling. Dit kon wederom enkele werkdagen duren, ik zou weer worden teruggebeld. Er was sprake van een onderbezetting op de afdeling, excuses, iedereen werkte thuis.  Gisteren kreeg ik wederom een telefoontje. Ze nemen mijn aanvraag wel in behandeling, ze zullen een aantekening maken bij mijn dossier van de toezegging die ik eerder heb gekregen. De looptijd van 20 weken om een beslissing te nemen gaat in als de betaling is ontvangen. 

Inmiddels ben ik twee maanden verder sinds het eerste contact met Justis. Ik had gehoopt deze vertraging en problemen te tackelen door op voorhand mijn zaken goed uit te (laten) zoeken. Toch loopt het mis op procedures en regels die ingesteld zijn op de standaard. Dit blog is niet bedoeld om Justis een hak te zetten. Wel om het proces bespreekbaar te maken. Een naamswijziging is een beladen en gevoelig onderwerp, het is een persoonlijk en met regelmaat een pijnlijk proces. Het wijzigen van een naam doet wat met je, het weegt zwaar en het wordt nooit zomaar ingezet. Ik kan dan ook niet begrijpen, waarom je juist in zo’n proces tegen zoveel muren aan moet lopen. De mensen aan de telefoon proberen te helpen, ze zijn getraind in gespreksvaardigheden, ik hoor het er echt wel aan af. Maar waarom wordt er zo weinig gekeken naar wat nodig en mogelijk is? Waarom voeren regels zo vaak de boventoon en ligt de focus voornamelijk op het invullen van de juiste formulieren, de juiste wetgeving en de vastgestelde procedures? 

Natuurlijk zijn regels en procedures nodig, anders wordt het een chaos. Maar het afdraaien van een standaardprocedure zorgt er in sommige situaties voor, dat aanvragen worden afgewezen op het ontbreken van een enkele formuliertje, een enkel bankafschrift, een kopie van een document. Of in mijn specifieke geval, omdat ik niet voldoe aan de standaard eisen, maar toch ook weer wel. In mijn eerdere werk binnen de schuldhulpverlening ben ik hier al zo vaak tegenaan gelopen. Mensen in de meest gevoelige situaties zijn afhankelijk van een log systeem waarin ze, even gechargeerd, gezien worden als productiecijfer dat afgehandeld moet worden binnen een gestelde wettelijke termijn. Dit is een van de redenen geweest waarom ik niet gelukkig was in mijn werk. Ik wilde de mens achter de aanvraag zien, denken in mogelijkheden. Je kunt iemand bijvoorbeeld ook gewoon eens bellen om te vragen waarom een formulier niet goed is ingevuld, in plaats van direct een officiële hersteltermijn op te leggen. Ik liep steeds vast op de procedures en de vaste kaders waar geen rek in mocht zitten volgens het systeem. Daarnaast viel het me regelmatig op dat de meeste managers hun handen er niet graag aan willen branden.

Ik vroeg me vandaag af of de persoon aan de andere kant van de lijn bereid is om écht te luisteren, écht te denken in mogelijkheden, écht het hoofd boven het maaiveld uit te steken en te doen wat nodig en mogelijk is? Spreekt diegene in naam van de bureaucratie die zegt dat ik niet voldoe aan de standaard regeltjes? Of in naam van de discretionaire ruimte, het gebied tussen wat mag en wat mogelijk is, die zegt dat ik voldoe aan de voorwaarden van maatwerk? Gaat de bureaucratie zichzelf in de toekomst wat vaker de vraag stellen: “Hoe kan het wel?”. Zal ik dan straks alsnog een beschikking ontvangen in naam van de Koning, die bij gratie Gods heeft goedgevonden dat mijn geboortenaam weer hersteld is?

Mag ik jou wat vragen? Ben jij bereid om écht te luisteren, om écht te doen wat mogelijk is? Mag ik jou eens uitdagen om te kijken naar hoe jij jouw discretionaire ruimte kunt benutten? Hoe jij kunt doen wat nodig is in jouw specifieke situatie? In jouw specifieke functie? Durf jij te denken in mogelijkheden en in uitdagingen? Durf jij je nek uit te steken? Durf jij onderwerpen bespreekbaar te maken die gevoelig liggen, maar wel tot mooie veranderingen kunnen leiden? Durf jij de persoon achter de vraag te zien? Durf jij jezelf de vraag te stellen: “Hoe kan het wel?”. Ik daag je uit…

In naam van anders denken….

2 gedachten over “In naam van…”

  1. Wauw, Anne, war kun jij schrijven! Duidelijk, zakelijk, gevoelig, to-the-point. Jij verdient wat je wenst: je eigen naam terug.

  2. Mooi. Spijker op de kop. Juist om die noodzakelijke ruimte wil ik niet meer in een vast systeem / vaste organisatie werken. Hoop dat jij ook die medewerker treft die de ruimte vindt om tussen de regels door gewoon te doen wat nodig is. Mooi om je schrijfsels te volgen. Dapper van je. Soms herkenbaar ook.
    Groet van een oud-collega van de TV

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *