Een naam…

Vanmiddag zat ik aan een balie in het gemeentehuis om nieuwe identiteitspapieren aan te vragen. Niet omdat ze verlopen waren, maar omdat ze van rechtswege niet meer geldig zijn, omdat mijn geslachtsnaam inmiddels officieel is gewijzigd. Dat vond ik best een dingetje, zeg maar gerust een ding! Voor het eerst in ruim 21 jaar zag ik de achternaam weer zwart op wit staan die ik kreeg toen ik werd geboren. Mijn ogen vulden zich bijna als vanzelf met tranen toen ik mijn naam zag staan. Ik voelde me warm worden en opwinding nam het even van me over. Ik zag mijn naam weer! De naam die weergeeft uit welke familielijn ik kom, die aan mij is gegeven toen ik werd geboren en die identiteit geeft aan mij. Een naam geeft betekenis aan wie je bent.

Geslachtsnamen worden al sinds mensenheugenis aan borelingen meegegeven. Van oorsprong wordt meestal de achternaam van de vader aan een kind gegeven, waaruit blijkt wat de bloedlijn is en van wie je afstamt. Tegenwoordig zie je hier meer nuances en verschillen in, maar toch krijgen nog altijd veel kinderen de achternaam van hun vader mee bij hun geboorte. Sla de Bijbel er bijvoorbeeld maar eens op na en lees maar eens door de ellenlange opsommingen van geslachtsnamen heen die je daarin aantreft. Wie je bent komt ergens vandaan, je bent een zoon of dochter van… Al sinds het begin van onze jaartelling wordt er aan volkstelling gedaan, waarbij het opgeven van de geslachtsnaam een onderdeel was. Zo wilde de Romeinse keizer Augustus in die tijd weten hoeveel mensen er in zijn rijk woonden. Iedereen moest zich laten registreren in de plaats waar zijn of haar (voor)ouders vandaan kwamen. Hij deed dit vooral zodat hij inzichtelijk kreeg bij wie hij belasting kon innen, maar hierdoor ontstonden wel geslachtregisters. Ik weet niet of het registreren daar is begonnen, in Nederland begon de officiële volkstelling pas vele eeuwen later, maar dat namen belangrijk zijn gaat al ver terug. Namen geven betekenis.

Wat een naam voor iemand betekent zal voor iedereen anders zijn. Toch zegt een naam meer over je dan waar je wellicht bij stilstaat. Ik ervaar het in ieder geval wel zo. Als een naam wordt veranderd, dan gebeurt er wat, er verandert wat aan die begincode. Ik kan me trouwens ook zeer goed situaties indenken waarbij het veranderen van een naam van grote waarde is voor iemand en wellicht nodig is. Dit betoog is dan ook geen waardeoordeel, maar vooral hoe ik er over nadenk.

In het boek ‘Het onverwoestbare kind’ wordt het levensverhaal van acht personen opgetekend door de auteur Lillian B. Rubin. Eén van deze personen is Petar Steprovic. Bij zijn immigratie naar Amerika werd zijn achternaam aangepast met de gedachte dat dit de veramerikanisering makkelijk zou maken. Rubin beschrijft deze naamswijziging als volgt: ‘Maar een naam is geen etiket of plaatje dat je naar willekeur kunt op- en afdoen. Bij het zeggen van onze naam maken we iets kenbaar over onze identiteit; die naam bepaalt net zo goed wie we zijn als de kleur van onze ogen en de vorm van ons lichaam. Je naam verliezen is een belangrijk deel van jezelf verliezen.’. Voor Petar zelf maakte zijn nieuwe naam hem tot een vreemde van zichzelf. Toen hij zijn naam op zijn eenentwintigste weer liet wijzigen in zijn geboortenaam voelde hij zich voor het eerst in jaren weer zichzelf. Zo voelt het voor mij ook.

De achternaam van Petar werd met een andere reden veranderd dan mijn achternaam, maar de wijziging op zich gaf wel hetzelfde effect. Ik raakte een belangrijk deel van mezelf kwijt. Het contact met de familie van mijn vader, wiens achternaam ik kreeg bij mijn geboorte, is verbroken toen ik net een tiener was. Ook mijn vader heb ik in mijn tienerjaren niet of nauwelijks gezien. Pas na acht lange jaren werd een start gemaakt met het herstellen van ons contact. Ik was toen inmiddels eenentwintig en had in de jaren die daaraan vooraf gingen de achternaam van mijn moeder aangenomen. Ik wilde dat toen ook. Mijn herinneringen aan die jaren en de jaren daarvoor zijn lang vertroebeld geweest, vervormd door niet kloppende verhalen, door indoctrinatie en door wat ik mij ervan herinnerde.

De reden dat ik niet langer de achternaam van mijn vader en zijn familie wilde hebben was dat ik hem en zijn familie haatte. Mijn herinneringen aan alles wat met de familie van mijn vader te maken had waren gekleurd en negatief. Ik wilde hen niet meer in mijn leven hebben. Ik heb zelfs mijn vader in die tijd een intense brief geschreven dat hij me moest vergeten. Ik wilde niet langer zijn kind zijn. Ik kreeg als kind niet alleen te maken met ouderverstoting, maar daardoor ook met familieverstoting. Ik werd weggehaald bij mijn familie. Ik was beïnvloed door de omstandigheden en door de mensen om me heen en stemde daardoor in met deze naamswijziging. Ik koos voor een naamswijziging die gestoeld was op verkeerde veronderstellingen en herinneringen. Aan het einde van mijn jeugd had ik geen idee meer wie ik was.  

Al langere tijd wilde ik mijn geboortenaam herstellen, maar dit proces zette zich voort tijdens het schrijven van mijn boek. Ik kreeg weer nieuwe herinneringen terug uit mijn jonge jaren. Ik las ze in mijn geschreven stukken, in mijn dagboeken en ik hoorde ze terug in de verhalen die mij verteld werden door mensen die mij hebben gekend toen ik een kind was. Het contact met mijn vader was al jaren zodanig hersteld dat mijn verleden met hem al nieuwe kleur had gekregen. Maar de herinneringen aan bijvoorbeeld mijn opa waren slecht, vervormd en niet fijn. Tijdens het schrijven begon ik me te herinneren dat hij degene is geweest die me heeft leren tekenen. Mijn oude herinneringen kregen kleur en werden nieuwe herinneringen. Ik zag ineens weer hoe ik als klein meisje in zijn atelier mocht zitten en hij me liet zien hoe ik het beste schaduwen kon tekenen bij de door mij gemaakte bloemen. Ik kreeg mijn creatieve talenten van hem, hij kon vreselijk goed schilderen en was heel creatief. Dit talent zie ik ook terug in mijn familie, het zit blijkbaar in de genen. Dit wegmaken of uitwissen door een geslachtsnaam te veranderen en je te vervreemden van dat waar je vandaan komt, betekent ook dat je een deel van jezelf uitwist en jouw genen ontkent.

Ik werd geboren als Anne Bouman, maar die achternaam werd me ook afgenomen. Hoe dichter ik bij mezelf terugkwam in de jaren die volgden, hoe meer het voor mij voelde alsof mijn identiteit was afgenomen, alsof mijn geschiedenis er niet meer mocht zijn en de door mij gekregen talenten op zichzelf stonden en daardoor ook niet goed meer tot uitdrukking kwamen. Voor mij voelde het vaak alsof ik geen enkele bestaansgeschiedenis of bestaanszekerheid had om op terug te vallen. In werkelijkheid was dit misschien niet zo, maar gevoelsmatig ervoer ik het wel zo. Door het herstellen van mijn achternaam doe ik recht aan mezelf en daardoor ook recht aan mijn geschiedenis, hoe grillig die ook verlopen is.

Lang hing er aan mijn geboorteakte een aanhangsel waarop stond dat er een verandering was aangebracht in mijn bestaansgeschiedenis. Inmiddels zal er nog een aanhangsel aan mijn geboorteakte hangen, maar nu eentje die rechtdoet aan mijn oorsprong. Bij het aanvragen van mijn naamswijziging dacht ik dat het me minder zou uitmaken of deze aanvraag zou worden toegekend, dat was namelijk nog best spannend. Ik verwachtte dat de handeling op zichzelf al voldoende was om te erkennen wie ik daadwerkelijk ben. Inmiddels heb ik het tegendeel ervaren. Niet alleen de handeling deed er namelijk toe. Juist ook de toekenning, de erkenning en de bevestiging dat het hersteld is, maakt dat ik me voor het eerst in jaren echt weer mezelf voel.

Ik ben Anne, ik schrijf, schilder en creëer in mijn eigen atelier en overal waar ik de mogelijkheid zie om dit te doen. Mijn schrijftalenten kreeg ik van de familie van mijn moeder. Mijn schildertalenten kreeg ik van de familie van mijn vader. Het steeds opnieuw willen creëren kreeg ik mee van mijn moeder, het nooit willen opgeven en doorgaan totdat je er bent kreeg ik mee van mijn vader. Ik besta, ik ben geboren in een familie en daardoor ben ik. Hoe deze verbanden en relaties nu ook zijn, hoe ingewikkeld mijn familiegeschiedenis zich een weg heeft gebaand in mijn bestaan, het heeft me gevormd tot wie ik nu ben en van wie ik van oorsprong ben. Het is goed zo.

Wie ben jij? Wat is jouw naam? Doe je recht aan wie je bent en waar je vandaan komt? Zo niet, dan daag ik je uit eens te onderzoeken waar je vandaan komt en waarom je bent wie je bent, doet wat je doet en wat het betekent om jou te zijn. Ik kan het je van harte aanbevelen.

1 gedachte over “Een naam…”

  1. ben je boek aan het lezen… ademloos… Wat ben je een mooi mens! Dwars door alles heen op weg naar jezelf. Blijf trouw aan jezelf, daar is er maar eentje van!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *