In de afgelopen weken heb ik, net als vele anderen, gekeken naar de documentaireserie ‘De kinderen van Ruinerwold’. Ik vond de hele documentaire indringend en aangrijpend, maar de extra aflevering, waarin wordt verteld hoe het de kinderen in hun volwassen leven verder is vergaan, greep me eigenlijk nog het meeste aan. Hoe ervaarden zij hun nieuw verworven vrijheid? Hoe bouwden zij hun leven op zonder een rugzak met gezonde kennis en ervaring, hoe hebben zij zich gered?
Ik was onder de indruk van deze volwassen kinderen. Hoe ze in staat zijn de gehele situatie van alle kanten te bekijken, te begrijpen, te zien en te onderzoeken. Hoe knap is het als je uit dergelijke omstandigheden komt en je jouw leven zo onder woorden kunt brengen? Een dergelijk verhaal laat zich zo moeilijk vertellen, want het is ontzettend ingewikkeld en zit vol met nuances die nooit in een enkel interview te vatten zouden zijn. De manier waarop het nu via deze documentaire belicht wordt, doet in mijn optiek dan ook veel meer recht aan het verhaal.
De extra aflevering triggerde mij vooral, omdat ik gelijkenissen voelde met mijn eigen verhaal en dat maakte best wel wat bij me los. Dat je voor vrijheid kiest, of dat de omstandigheden maken dat je jouw eigen weg gaat bewandelen, betekent niet dat je ook vrij bént. Want vrij zijn en je vrij voelen zijn twee verschillende dingen. Je bent misschien wel vrij, je bent er nog niet vrij van…
Ook ik koos er op mijn achttiende voor om weg te gaan van huis. Ik hoefde niet te vluchten, maar de onveiligheid die ik ervaarde in mijn ouderlijk huis, maakte dat ik weg wilde, dat ik geen andere keus meer had, omdat ik het leven dat ik leefde niet meer zag zitten, ik hield het nog nauwelijks vol. Mijn loyaliteit naar mijn ouder had me lang thuisgehouden, al eerder wilde ik weg, ging ik weg, maar ik kwam ook weer terug. Uit schuldgevoel, uit schaamte, uit loyaliteit. Uiteindelijk moest ik weg, ik snakte naar ademruimte.
Maar wat dan?… ik werd ineens op mijzelf terug geworpen, zonder de juiste bagage om mijn volwassen leven op een gezonde manier te starten. Zonder eigen identiteit, zonder gezonde referentiekaders, zonder de juiste mogelijkheden om te kunnen studeren, zonder een al te goed vangnet. Daar stond ik dan, intens gelukkig met mijn verworven vrijheid, maar ook zo beschadigd dat ik steeds door het leven werd ingehaald en ik jarenlange therapie en begeleiding nodig had om de trauma’s uit mijn leven te kunnen verwerken. Ik voelde mij depressief en krachtig tegelijk. Ik wilde er iets van maken, ik maakte er ook iets van, ik wilde ook leven, maar toch had ik steeds opnieuw het gevoel met 2-0 achter te staan op mijn omgeving. Ik had niet dezelfde kansen gekregen als leeftijdsgenootjes, het leven ging niet vanzelf. Dit hoorde ik ook terug in de documentaire. Ook voor mij voelde dat toen als zo oneerlijk, alsof ik op zijn minst twee keer zo hard moest werken om te komen waar ik wilde zijn, dan mensen om me heen die onder zoveel betere omstandigheden waren opgegroeid en daardoor betere kansen hadden. Zo lang heb ik me verstrikt gevoeld. Verstrikt in de omstandigheden, verstrikt in mijn hoofd, in mijn denkwijzen, in mijn angsten. Dat werkte door in mijn volwassen leven. Ze belemmerden mij om mijn leven echt ten volle te kunnen leven, om mijn vrijheid te kunnen ervaren en om echt vrij te zijn van mijn ballast.
Kinderen die opgroeien in een onveilige thuissituatie, in brede zin, ondervinden de gevolgen hiervan tot diep in hun volwassen leven, zo niet de rest van hun leven. Het leven gaat voor hen niet vanzelf, het is en blijft keihard werken om een eigen plek te veroveren in de maatschappij. Een vangnet te creëren waar je op terug kunt vallen, mensen te vinden aan wie je jouw verhaal kunt vertellen. Waar je vertrouwen voor op moet bouwen en vertrouwen nodig hebt om dit te kunnen delen. Een verhaal waarin je ook nog moet ontdekken wie je zelf bent, welke invloed alles op je heeft gehad en waarom je soms reageert zoals je reageert. Want reacties kunnen soms echt buitenproportioneel zijn als je opnieuw ergens door getriggerd wordt. Dat begrijpt niet iedereen.
Het is een verhaal dat ingewikkeld en complex is en dat zich niet makkelijk laat vertellen. Deze volwassen kinderen zijn hartstikke sterk, ze hebben alles in het werk gesteld om de meest heftige gebeurtenissen te overleven, maar deze overlevingsstrategieën werken later in hun leven vaak ook tegen hen. De strategieën zijn dan niet altijd meer nodig en dan gaan ze in de weg zitten. Ze belemmeren om het leven echt te kunnen leven.
Vrijheid komt niet vanzelf, je vrij voelen ook niet. Het leven kunnen gaan leven als je op achterstand staat gaat in stapjes en daar hebben we veilige anderen keihard voor nodig. Anderen die verder kijken dan de buitenkant, die minder oordelend zijn over gedrag dat zichtbaar is, maar (willen) zien wat hier aan ten grondslag ligt. Hier hebben we ervaringen voor nodig. Ervaringen waardoor we kunnen leren hoe het wel kan, wel moet, wel mag. En de vrijheid en de ruimte om dit te kunnen leren, om vertrouwen te ontwikkelen, om eigen tempo te bepalen, zonder veroordeeld te worden. In de hoop dat echte vrijheid uiteindelijk ervaren kan worden.
En je echt vrij kunt zijn…
