In de afgelopen jaren ben ik opnieuw actief op zoek gegaan naar de patronen en gedragingen in mijn leven. Patronen en gedragingen die mij steeds opnieuw stagneren en belemmeren om het leven dat ik wil leven, te kunnen leven. Om een leven te hebben waarin ik mij beter bewegen kan, meer op mijn gemak ben, mij vrijer voel en kan zijn wie ik ten diepste ben.
Als ik mijn persoonlijke proces in het licht van de theorie van Maslow zou zetten, zou ik kunnen stellen dat ik wat betreft patronen en gedragingen lange tijd onbewust onbekwaam ben geweest. Ik heb mijzelf bewust en onbewust gedrag aangeleerd, waardoor ik kon overleven, het leven kon doorstaan. Deze patronen en dit aangeleerde gedrag waren lange tijd wel effectief, ze waren nodig. Maar mijn leven veranderde, waardoor mijn gedragingen niet langer pasten bij de omstandigheden. Mijn gedrag en de patronen die dit gedrag opriepen, waren niet langer effectief, maar stagneerden mij. Ik werd mij hiervan bewust, omdat ik er last van kreeg, ze hielpen mij niet meer, ze waren niet meer allemaal nodig. Vervolgens verdiepte dit proces zich, want ik werd mij bewust van de dingen waarin ik onbekwaam was. Ik werd bewust onbekwaam.
Ik weet nu inmiddels welke patronen er steeds terug komen in mijn leven, wat de hindernissen zijn die ik moet overwinnen, wat maakt dat ik reageer zoals ik reageer, maar vooral ook hoe ik dat kan draaien en wat daarvoor nodig is, maar dan…. dan ben ik dus bewust bekwaam. Op dat moment begint er een veel ingewikkelder proces, want het ontrafelen van de patronen en gedragingen, het ‘in kaart brengen’ van mijn leven, dat is wat mij betreft een cognitief proces, maar deze toepassen en eigen maken in mijn leven vereist een veel grotere competentie, namelijk het doorleven, voelen en handelen naar dat voelproces. Juist in die bewustwording ervaar ik hoe intens ik bezig ben met bewust bekwaam zijn en wat mij dat eigenlijk kost. Soms weet ik niet waar mijn onbestendige gevoel vandaan komt, dan ben ik mij wel bewust van mijn voelen, maar niet waarom ik me zo voel. Tot ik er achter kom dat ik eigenlijk heel hard aan het werk ben om aangeleerd gedrag in praktijk te brengen en dat dit nog niet vanzelf gaat. Ik ben bewust bezig met mijn opgedane en gewenste kennis, vaardigheden en competenties. Ik ben bezig mijn stagnerende gedragingen te veranderen, mijzelf ander gedrag aan te leren, dat aangeleerde gedrag eigen te maken en zo ‘bekwaam’ te worden en te blijven.
In de afgelopen jaren leerde ik de theorie van de positieve desintegratie van Dabrowski kennen. In deze theorie beschrijft Dabrowski verschillende ontwikkellagen in persoonlijke groei. Waar bij de theorie van Maslow de lagen elkaar opvolgen, kunnen de ontwikkellagen van Dabrowski in elkaar overlopen, of naast elkaar bestaan. De lagen die Dabrowski beschrijft zijn voor mij herkenbaar, maar met name de doorleving van de persoonlijkheidsontwikkeling die ermee gepaard gaat vind ik overeenkomen met hoe ik dat zelf beleef. ‘Iemand die spontane meerlagige desintegratie doormaakt, doorleeft intense morele conflicten, maar beseft zich door reflectie en zelfevaluatie ook, dat deze uniek is en waardevol. Er is een beginnend gevoel van hogere (meer eigen) en lagere (meer externe) morele waarden. Er is een kritisch bewustzijn wat betreft zichzelf en de mensen in de omgeving’ (www.positievedesintegratie.nl).
De theorie van Dabrowski beschrijft voor mij in belangrijke mate hoe ik mijn eigen persoonlijkheidsontwikkeling ervaar. Het gaat vooral om het emotioneel leven en beleven. Dit betekent dat ik als persoon, als individu, als vrouw en als mens, altijd ‘in beweging’ ben en blijf. Deze beweging herken ik wanneer ik bijvoorbeeld stress, twijfels, depressie, besluiteloosheid, frustratie en innerlijke conflicten ervaar. Deze beweging is het proces waarmee persoonlijkheid als het ware gesmeed wordt. Hierdoor kan een proces ook nooit af zijn. Het is nooit klaar, maar het ontwikkelt wel en het wordt wel beter. Veranderen kost tijd en energie. Maar de innerlijke conflicten die ik zelf ervaar zitten vooral in dit proces. Mij onbestendig en ontheemd voelen is dus nu vooral een signaal dat er ontwikkelpotentieel aan zit te komen en dat ik de rust en ruimte moet nemen om te luisteren naar de signalen die ik aangeboden krijg vanuit mijn eigen zijn, mijn eigen lichaam en mijn eigen interne conflicten. Dat is een leerproces, maar wel één die steeds duidelijker aanwezig is in mijn leven. Het proces dat nu nog vooral bewust bekwaam is, maar dat wel het potentieel in zich heeft om onbewust bekwaam te worden, door de persoonlijkheidsontwikkeling die doorlopend gaande is.
